Al is in Kaatsheuvel dan wel veel monumentaals verdwenen, toch zijn er vaak nog kleine elementen over die herinneren aan de rijke historie van ons kerkdorp. Kleine monumentale elementen waar je misschien dagelijks wel aan voorbij loopt of fietst en in al die jaren nog nooit hebt opgemerkt, maar wel een stukje van de Kaatsheuvelse historie vertellen. De komende weken zullen we in De Duinkoerier aandacht besteden aan deze kleine historische elementen. Vandaag is dat de Melkdijk.
Wie in ’t Hoekske de Plantloonseweg afrijdt, komt op het eind een verhoging tegen die zich naar links en rechts boven het landschap uitstrekt. Dit is een ruim 350 jaar oud overblijfsel van de strijd tegen het water die toen plaatsvond, genaamd de Melkdijk. Deze strijd is dus van alledag. Ook nu nog moeten we soms alle zeilen bijzetten om niet alles onder te laten lopen. Dijken vormden en vormen nog steeds daarbij een belangrijke schakel. Zo werd ook de Langstraat steeds meer omdijkt om het water te keren. Zo kwamen in 1273 de dijken van de Grote of Zuid-Hollandse Waard gereed die ook ons gebied voor overstromingen moest behoeden. Het zuidelijk deel van deze dijk lag ongeveer op de plek waar nu de Zuidhollandsedijk is gesitueerd. Het bleek echter een hele klus om die dijken goed te onderhouden en ook de turfwinning zorgde ervoor dat de dijken meer en meer onder druk kwamen te staan. In 1421 tijdens een zware storm, ook wel bekend als de Sint Elisabethvloed, drong de zee ver het land binnen en spoelde in zijn totaliteit 72 dorpen weg. Maar de dreiging kwam niet alleen vanuit zee. Ook het achterland vanuit ’s-Hertogenbosch gaf veel problemen. Zo brak in 1658 vanuit die plaats het water met grote kracht door de dijken, Meerdijk en Hoevenaarsdijk, op de grens tussen Waalwijk en Kaatsheuvel. De vele landerijen in dat gebied liepen enorme schade op. Om in de toekomst verdere problemen te voorkomen gaf het stadsbestuur van ’s-Hertogenbosch opdracht aan landmeter Jeremias Bastingius om met een plan te komen om verder overstromingen te voorkomen. Hij stelde voor het tracé van de oude turfvaart te gebruiken dat toch al van Kaatsheuvel naar de Dieze in ’s-Hertogenbosch liep door de aanleg van een breed kanaal ernaast. Dat kanaal moest het overtollige water vanuit het Bossche Broek laten afstromen naar de westelijke Langstraat. De heer van Loon op Zand stak daar echter een stokje voor en het plan van Bastingius werd niet uitgevoerd. In plaats daarvan werd de Melkdijk aangelegd, die het water moest tegenhouden en via de verlaagde Meerdijk richting het Oude Maasje moest voeren. Deze zware dijk sloot de weg van het water naar het westen af. De oude turfvaart werd hiermee afgedamd. Pas later in 1766 zou de Baardwijkse Overlaat worden gegraven. Daarmee verloor de Melkdijk grotendeels zijn functie.
Waar de naam Melkdijk vandaan komt, laat zich licht raden. De boeren gingen over deze dijk naar hun koeien en om... ze te melken.
Hopelijk dat u voortaan op uw wandeling of fietstocht aandacht besteed aan de kleine historische elementen die het verhaal van ons kerkdorp Kaatsheuvel en zijn omgeving levendig houden. Ze zijn in ieder geval de moeite waard om te bewaren. Iets waar heemkundekring De Ketsheuvel zich voor inzet. Word ook lid en meldt u aan via www.deketsheuvel.nl.
Kees Grootswagers, lid heemkundekring De Ketsheuvel