Je had de gezichten moeten zien. Verrast, verwonderd, soms wat afwachtend stapten verschillende landelijke vertegenwoordigers van kerken Stadsbrouwerij Sint Crispijn binnen. Ik mocht gastheer zijn van een bijeenkomst over nieuwe kerkvormen in het zuiden. Met gastvrouw Annemiek van de geweldige locatie die ook zo haar ideeën heeft. Wie weet wordt er nog eens iets nieuws gebrouwen.
Ik mag deel uitmaken van het Landelijk Team Pionieren. Daar monitoren we de beweging van zo’n 150 kerkelijke start-ups in het land, die opnieuw beginnen om de zin van geloven te ontdekken met de mensen die ze tegenkomen. In cafés, buurthuizen, leefgemeenschappen, scholen of gewoon thuis in de eigen wijk. Op veel plekken is er niet zoveel kerk meer, of is de kerk ver weg, letterlijk of figuurlijk. Dat ligt niet altijd (alleen) aan de kerk. Vaak zijn mensen de kerk en de mogelijkheid dat geloven antwoorden zou kunnen geven op levensvragen uit het oog verloren. En uit het oog is uit het hart. Dus moeten we opnieuw naar mensen toe. Niet door op een zeepkist staan te evangeliseren, maar door naar mensen toe te gaan en te vragen: Wat houdt jou bezig? Waar liggen jouw vragen? Wat maak je mee?
Het zuiden, Brabant en Limburg, vraagt om een specifieke aanpak. De protestantse kerk is er wel. Maar ze heeft het moeilijk. Kerken zijn druk met ‘de tent overeind te houden’, raken door gebrek aan vrijwilligers en het groter worden van de gebieden waarvoor ze kerk zijn mensen uit het oog. We hebben er bij Sint Crispijn over gesproken. We ervaren dat kerkmensen er vaak zelf niet meer in geloven. En dat ze vrezen dat het met hen op gaat houden. Soms is het zelfs zo erg dat geloven op de tweede plaats komt, omdat de zorgen te groot zijn.
En toch gebeurt er wel degelijk veel in het zuiden. Bij verschillende partners in het Landelijk Team Pionieren van andere kerken en organisaties dan de Protestantse Kerk merkte ik dat er verschillende initiatieven ontstonden: door het Leger des Heils in buurthuizen, door de Christelijk Gereformeerde Kerk in Zuid-Limburg, door migrantenkerken in Eindhoven, door een zendingsbond in een stadsklooster in Tilburg, en nog op zoveel plekken meer. Geweldig! Terwijl het pionieren vanuit de al aanwezige Protestantse kerken maar op enkele plekken lukt, lukt het andere partijen om iets op te starten. Dat geeft hoop.
Als geboren Brabander, de enige die middag in de brouwerij, dacht ik alleen al langer: wat zou het mooi zijn als we van elkaar zouden weten wat er allemaal gebeurt, maar vooral: wat zou het mooi zijn als bestaande kerken zich daaraan zouden kunnen optrekken, hier hoop uit zouden kunnen putten. Maar ook: zouden kunnen helpen, bemoedigen, omdat pioniersplekken vaak projecten zijn van een paar teamleden, die alle steun en bemoediging kunnen gebruiken. Ook hier geldt: bestaande kerken kunnen niet zonder nieuwe kerkvormen, maar nieuwe kerkvormen kunnen ook niet zonder bestaande kerken.
Daarom deze middag. We waren met z’n allen verbaasd over wat er allemaal gebeurt. Hoe iemand zei: ik ben nog op zoek naar een plek waar ik een startup kan beginnen. Deze man is met zijn vrouw gewoon bereid ergens in Brabant te komen wonen om met mensen weer te zoeken naar zingeving en hoopgevende verhalen! En de man van het Leger des Heils die zei: ik wil vanmiddag met drie mensen afspreken om samen te gaan werken. En die vervolgens met vier namen naar huis ging. Maar ook de Protestantse ‘bisschop’, de classispredikant, die zei: laten we dit vaker doen, uitwisselen, in kaart brengen, want er gebeurt zoveel meer dan we zien. En, terecht, zei iemand: hier hoort de Rooms-Katholieke kerk ook bij. Amen! Ik heb al vaker bij het Landelijk Team gezegd dat de meest logische samenwerkingspartner in het zuiden de Rooms-Katholieke Kerk is. En zeker ‘ons’ bisdom, ’s Hertogenbosch, staat daarvoor open, merkten we een paar jaar geleden bij een bezoek aan de bisschop.
We hebben genoten van elkaars gezelschap en verhalen. We hebben lekker gegeten en gesproken met elkaar, matig gedronken, want ja, velen moesten nog rijden. En ik drink niet. Maar ik kreeg er wel zelf ook weer hoop en moed van. Die voortzetting komt er, breder en met meer mensen. Ik stelde voor om er een jaarlijkse Crispijndag van te maken.
En ik vroeg alle pioniers te bidden voor onze regio. Ook in onze regio wordt het kerkelijk schraal. En de vele predikantsvacatures helpen hier niet bij. Toch is er hoop. Dat proef je aan alle initiatieven die we uitwisselden. Niet alles zal hetzelfde kunnen blijven, maar er liggen kansen. En: er ligt een mooi Verhaal!
Dominee Otto Grevink is predikant voor Kaatsheuvel en de Efteling, Sprang-Capelle en Waspik vanuit De Brug, en pionier bij Zin op School in Waalwijk. Reacties zijn welkom op ottogrevink@gmail.com.