Al is in Kaatsheuvel dan wel veel monumentaals verdwenen, toch zijn er vaak nog kleine elementen over die herinneren aan de rijke historie van ons kerkdorp. Kleine monumentale elementen waar je misschien dagelijks wel voorbij loopt of fietst en in al die jaren nog nooit hebt opgemerkt, maar wel een stukje van de Kaatsheuvelse historie vertellen. De komende weken zullen we in De Duinkoerier aandacht besteden aan deze kleine historische elementen. Vandaag is dat het kunstwerk voor dokter Wijtenburg.

Door Mark Wijtenburg uit Kaatsheuvel, zoon van wijlen dokter Wijtenburg, werd ik voor deze rubriek opmerkzaam gemaakt op een speciaal kunstwerk in zijn voortuin dat werd gemaakt ter ere van het afscheid van zijn vader Piet Wijtenburg als huisarts in Kaatsheuvel. Wie het kunstwerk wil zien moet heel goed over de beukenhaag op het adres Hilsestraat 65 kijken. In de voortuin prijkt een mooi kunstwerk van de beeldhouwer Frans Verhaak (1918-1998). Verhaak werd in 1918 in het Zuihollandse Dordrecht geboren en verhuisde op jeugdige leeftijd naar het Brabantse Roosendaal waar hij opgroeide. Na zijn afgebroken middelbare school volgde hij in het cursusjaar 1937-1938 lessen in tekenen, steen- en houtbewerking en beeldhouwen aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Daarna riep de dienstplicht hem en door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kon hij pas na de bevrijding aan het werk gaan. Dit deed hij enige tijd in het atelier van de beeldhouwer Albert Termote in Voorburg en hij volgde ook nog een paar maanden lessen aan de Kunstacademie in Rotterdam. In 1950 vestigde Frans Verhaak zich als zelfstandig kunstenaar, alhoewel hij zichzelf als autodidact bleef beschouwen, in Breda. In 1957 werd hij gevraagd les te gaan geven in de beeldhouwkunst aan de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg. Hij zou tot 1981 dit parttime docentschap combineren met het werken in zijn eigen atelier. Naast kerkelijke opdrachten maakte Verhaak ook werken in de openbare ruimte en veel beelden in klein formaat, zoals torso’s, geabstraheerde vrouwenfiguren en kleine tot middelgrote abstracte plastieken. Met het maken van deze plastieken werd Frans Verhaak geïnspireerd door de Oostenrijkse beeldhouwer Fritz Wotruba, die hij erg bewonderde. De sculpturen die Verhaak maakte tonen de hoekige, analytische structuren, afgeleid van de menselijke figuur, die ook kenmerkend zijn voor de beelden van Wotruba.

Maar wat is nu de relatie tussen dokter Wijtenburg en beeldhouwer Frans Verhaak. De jongste broer van voornoemde kunstenaar was huisarts in Drunen. Omdat Piet Wijtenburg huisarts was in het naburige Kaatsheuvel leerden ze elkaar kennen. De in 1914 in Leiden geboren Wijtenburg volgde in voornoemde stad zijn artsenstudie. Op Dolle dinsdag, 5 september 1944, begon hij zijn werkzaamheden als huisarts en tevens gemeentearts in Kaatsheuvel. Hij zou nog vaak als anekdote aangeven, dat de vlaggen niet alleen voor de vermeende bevrijding van Kaatsheuvel waren uitgehangen, maar ook voor zijn komst naar Kaatsheuvel. Hij was eerst waarnemer en werd kort daarop opvolger van dokter Capetti, die op 18 november 1944 plotseling overleed. Officieel had Wijtenburg, door de oorlogsperiode, nog niet zijn officiële artsenexamen kunnen behalen. Pas in oktober 1945 behaalde hij zijn examen. Piet Wijtenburg trof bij zijn komst in Kaatsheuvel een dorp aan dat was geteisterd door oorlogshandelingen. Zo werd hij meteen geconfronteerd met de zware gewonden die tijdens de bevrijding van Kaatsheuvel eind oktober 1944 vielen. In de kelder van de Theresiaschool aan de Gasthuisstraat moest hij eerste hulp bieden. Na de oorlog, een maand na zijn afstuderen, trouwde hij met de Schiedamse verpleegster Ine Geerdes. Aan haar had hij heel veel steun, mede omdat toen huisartsen nog apotheek hielden bij hun eigen praktijk en zij hem daarbij kon assisteren. Samen kregen ze acht kinderen. Ondanks dat Piet Wijtenburg zeven dagen van de week werkte, vervulde hij nog vele functies binnen de gemeente. Zo gaf hij onder andere de eerste aanzet tot de oprichting van de gezinszorg in Kaatsheuvel, was hij mede-initiatiefnemer van de bouw van een Wit-Gele Kruisgebouw in Kaatsheuvel en was hij vele jaren actief als docent bij de EHBO. Op het culturele vlak droeg hij ook zijn steentje bij. Zo was hij medeoprichter van de Volksuniversiteit en van de kunstkring ’De Toren’. Die laatste had tot doel de bevolking van Kaatsheuvel kennis te laten maken met kunstuitingen van diverse aard. Het was dan ook niet vreemd dat hij bij zijn afscheid in 1983, nadat hij de laatste vijf jaren had samengewerkt met dokter Paul Janssen, van zijn patiënten geld voor een kunstwerk kreeg aangeboden. Via dokter Verhaak in Drunen kwam hij in contact met Frans Verhaak die voor hem een mooi plastiek maakte. Dit kunstwerk kreeg een mooi plekje in de tuin van hun huis in de Hoofdstraat en verhuisde later, na het overlijden van dokter Wijtenburg, samen met zijn vrouw naar de Van Heeswijkstraat. Toen mevrouw Wijtenburg-Geerdes verhuisde naar een zorgcomplex in Loon op Zand ging het kunstwerk over naar zijn zoon Mark, die het in de voortuin van zijn huis in de Gasthuisstraat plaatste. Na zijn verhuizing kreeg het kunstwerk, met een opmerkelijk verhaal, een mooi plaatsje in de voortuin aan de Hilsestraat 65.

Hopelijk dat u voortaan op uw wandeling of fietstocht aandacht besteed aan de kleine historische elementen die het verhaal van ons kerkdorp Kaatsheuvel levendig houden. Ze zijn in ieder geval de moeite waard om te bewaren. Iets waar heemkundekring De Ketsheuvel zich voor inzet. Word ook lid en meldt u aan via www.deketsheuvel.nl.

Kees Grootswagers, lid heemkundekring De Ketsheuvel