Tijdens de algemene ledenvergadering van Heemkundekring Loon op ’t Sandt afgelopen zaterdag werd de 42ste editie van het Jaarboek Straet & Vaert gepresenteerd. Daarin zijn zes artikelen opgenomen waarvan er vijf betrekking hebben op De Tweede Wereldoorlog.
Door Jack IJpelaar
Cijnsboek
In het 42ste jaarboek Straet & Vaert dat afgelopen zaterdag is gepresenteerd, is een artikel opgenomen over het oudste cijnsboek van Loon op Zand. Het register loopt van 1383 tot 1397 en bevat een schat aan gegevens over landgebruik en de mensen die voor het gebruik van de grond cijns (belasting) betaalden. In het artikel wordt ingegaan op de aard van de cijnsgoederen en daarmee op het landschap. Daarbij komen een aantal zaken naar voren die een nieuw licht doen schijnen op de vroege historie van Loon op Zand.
De MASt
Het artikel over de MASt is een reconstructie van het Duitse munitiedepot dat zich in de bossen en duinen tussen Loon op Zand en Kaatsheuvel bevond. De MASt was voor de meeste omwonenden tijdens de oorlog verboden terrein. De reconstructie van de MASt, zoals die in het artikel wordt beschreven, geeft een indruk van het munitiedepot in zijn operationele periode zoals alleen de bezetter het heeft gezien. En dat blijkt anders dan dat er vele jaren over werd gedacht. Nu, 80 jaar na de oorlog, staat het munitiedepot steeds meer in de belangstelling.
Burgemeester in oorlogstijd
Dit tweede artikel van de drieluik over burgemeester Mallens behandeld zijn bestuurlijke wederwaardigheden tijdens de jaren van de Duitse bezetting, tot de bevrijding van Loon op Zand en Kaatsheuvel door de geallieerde legers eind oktober 1944. Omdat de volledige verantwoordelijkheid van het gemeentebestuur door de Duitsers in de handen van de burgemeester werd gelegd, was zijn positie buitengewoon moeilijk omdat hij zowel moest voldoen aan de opdrachten van de regering in Londen als aan die van de Duitse gezagsdragers, waarbij hij nauwgezet en kritisch in de gaten werd gehouden door de bevolking.
Marius van den Wildenberg
De in Loon op Zand geboren Marius van den Wildenberg (1917-1945) verhuisde kort voor de oorlog naar Haaren en werd daar gemeenteambtenaar. Door zijn hulpverlening aan onderduikers kwam hij in het verzet terecht. Hij werd opgepakt door de Duitsers en kwam om in een Duits concentratiekamp.
Dokter Ten Horn
Dokter Carel ten Horn was getrouwd met jonkvrouw Emily Verheyen (de freulle), bewoonster van Het Witte Kasteel. Carel ten Horn was chirurg. Hij heeft in binnen- en buitenland een interessant, verdienstelijk en bewogen leven geleid, waarbij hij werd geraakt door het leed van twee wereldoorlogen en een grote bijdrage heeft geleverd aan het lenigen daarvan. Na zijn pensionering heeft hij zich verdienstelijk gemaakt voor het Loonse verenigingsleven.
Jacob Campo Weyerman
Deze in Breda opgegroeide schrijver en schilder publiceerde een omvangrijk werk over de Nederlandse kunstschilders en oude schilderkunst tussen 1729 en 1769. Hij bespot daarin de Bredanaar Johannes Kuningham. Op een van Kuninghams schilderijen is op de achtergrond het kasteel van Loon op Zand afgebeeld. Er bestaat helaas geen enkel gesigneerd werk van deze schilder en dus is deze afbeelding van het kasteel uitsluitend bekend omdat Weyerman hem noemt.