Al is in Kaatsheuvel dan wel veel monumentaals verdwenen, toch zijn er vaak nog kleine elementen over die herinneren aan de rijke historie van ons kerkdorp. Kleine monumentale elementen waar je misschien dagelijks wel voorbij loopt of fietst en in al die jaren nog nooit hebt opgemerkt, maar wel een stukje van de Kaatsheuvelse historie vertellen. De komende weken zullen we in De Duinkoerier aandacht besteden aan deze kleine historische elementen. Vandaag is dat een neogotisch grafmonument.
Het komt niet vaak voor dat zich op een begraafplaats een rijksmonumentaal grafmonument bevindt. Op het kerkhof van de St. Janskerk in de Hoofdstraat is echter aan een neogotisch grafmonument al sinds 2002 die status toegekend. Het betreffende grafmonument, bestemd voor de familie Lombarts, kent als oudste begraving die op het monument staat vermeldt het jaar 1849. Dat wil zeggen dat het betreffende grafmonument hoogstwaarschijnlijk al 12 jaar na het aanleggen van het kerkhof (aangelegd in 1837) daar is opgericht. Wie deze rubriek regelmatig leest zal gelijk opmerken dat toen de huidige St. Janskerk, die dateert van 1912/1913, nog niet was gebouwd. Op de plaats van het huidige patronaatsgebouw, op het adres Hoofdstraat 32, stond in die periode de voormalige Waterstaatskerk. Dergelijke kerken kregen die naam, omdat ze tussen 1824 en 1875 werden gebouwd en soms ook ontworpen onder toezicht van ingenieurs van Rijkswaterstaat, veelal met financiële steun van de landelijke overheid. De Waterstaatskerk in Kaatsheuvel dateerde uit het jaar 1836 en werd in 1915 gesloopt. Een jaar na de stichting van de Waterstaatskerk werd er dus al een kerkhof achter die kerk aangelegd en dus mogelijk 12 jaar later het betreffende neogotische grafmonument geplaatst. Het monument is uitgevoerd in hardsteen met een vierkante basis, waarop is gesigneerd L. Petit, Tilburg. Hierop staan drie trapsgewijs inspringende blokken en de neogotische opbouw. De gladde zuilen op de vier hoeken hebben kapiteeltjes met lofwerk (dit is een doorlopend ornament dat de vorm heeft van een bladmotief). De spitsbogen zijn bekroond door hogels (dit zijn gebeeldhouwde gotische ornamenten in de vorm van een omgekruld blad of kruisbloem). Daar bovenuit rijst een zich verjongende geleding op met spitsboogjes en tenslotte een kruis. De maker L. Petit was een steenhouwerij uit Tilburg die was gespecialiseerd in het vervaardigen van grafmonumenten. Opmerkelijk is echter dat Leander Petit (1841-1909) zich pas in 1865 vanuit België in Tilburg vestigde. Daar richtte hij in de Stationsstraat een steenhouwerij op. De firma specialiseerde zich in de loop van haar bestaan in schoorsteenmantels, beeldhouwwerken en grafmonumenten. Zij vervaardigde dus ook het grafmonument van de familie Lombarts, maar hoogstwaarschijnlijk niet in 1849. Als we de tekst op het grafmonument wat nauwkeuriger lezen kan dat ook wel kloppen, want op de voorzijde staat de navolgende tekst vermeldt: ’Zij zijn gestorven en bijgezet bij hun volk – Maria Catharina Lombarts geb. te Kaatsheuvel 17 augustus 1828 aldaar overl. 7 december 1849/Henricus Lombarts geb. te Kaatsheuvel 28 januari 1828 aldaar overl. 8 junij 1855/Nicolaas Everardus Lombarts geb. te Kaatsheuvel 11 junij 1826 aldaar overl. julij 1868’.
De familie Lombarts die daar begraven ligt was een vooraanstaande familie in Kaatsheuvel van leerlooiers en bierbrouwers. Het is Jacobus Josephus Lombarts die zich vanuit Tilburg in Kaatsheuvel vestigde als leerlooier nadat hij op 28-jarige leeftijd op 29 juni 1815 trouwde met de 43-jarige Dingena van Leeuwen. Jacobus Josephus was dan al weduwnaar van Johanna Maria Pijnenborg en ook Dingena was al weduwe. Hun liefdesgeluk mocht niet lang duren, want op 6 april 1820 overlijdt Dingena al op 48-jarige leeftijd. Ruim vier maanden later huwt Jacobus Josephus Lombarts met de vijf jaar jongere Elisabeth Couwenberg. Uit hun huwelijk worden vier kinderen geboren. Jacobus Josephus overlijdt op 13 juli 1838 op 51-jarige leeftijd. Hij laat een naamgenoot na, die huwt met Maria Catharina Bijnen. Zij krijgen zes kinderen uit hun huwelijk, waarvan Nicolaas Lombarts rond 1890 een bierbrouwerij begint onder de naam ’Het Anker’. Hij richt in 1905 samen met zijn broers en zussen de firma I. Lombarts & Co op, met als doel ’het exploiteeren eener bierbrouwerij en al wat daartoe behoort en daarmede in onmiddellijk verband staat’. Rond 1918 werd de oude leerlooierij gesloopt. Nicolaas stopte en ging verder als handelaar in bieren en frisdranken. Daardoor kreeg het pand in de Hoofdstraat, waar zij gevestigd waren, de naam ’Het Brouwershuis’. Na een brand in 1991 werd het geheel gesloopt en zou het nog tot 2017 duren alvorens op die locatie een appartementencomplex met dezelfde naam zou worden geopend met eronder een commerciële plint waarin onder andere een brillenzaak en een kapsalon zijn gevestigd.
Zo kent het rijksmonumentale grafmonument een rijke familiehistorie die al ruim 200 jaar aan Kaatsheuvel is verbonden.
Hopelijk dat u voortaan op uw wandeling of fietstocht aandacht besteed aan de kleine historische elementen die het verhaal van ons kerkdorp Kaatsheuvel levendig houden. Ze zijn in ieder geval de moeite waard om te bewaren. Iets waar heemkundekring De Ketsheuvel zich voor inzet. Word ook lid en meldt u aan via www.deketsheuvel.nl.
Kees Grootswagers, lid heemkundekring De Ketsheuvel