Al is in Kaatsheuvel dan wel veel monumentaals verdwenen, toch zijn er vaak nog kleine elementen over die herinneren aan de rijke historie van ons kerkdorp. Kleine monumentale elementen waar je misschien dagelijks wel voorbij loopt of fietst en in al die jaren nog nooit hebt opgemerkt, maar wel een stukje van de Kaatsheuvelse historie vertellen. De komende weken zullen we in De Duinkoerier aandacht besteden aan deze kleine historische elementen. Vandaag is dat het handje van Fatima of toch niet?

Vorige week heb ik in deze rubriek uitgebreid stilgestaan bij de deurklopper. In dat artikel maakte ik ook melding van een speciale deurklopper die zich op het adres Mgr. Völkerstraat 8 bevond. Het betreft een hand met in haar hand een bol en aan de ringvinger een ring en een sierlijk stukje van een mouw, een kanten manchet. Jammer genoeg werd de afbeelding ervan niet bij het artikel afgedrukt. Dit geeft me thans de mogelijkheid om iets uitgebreider op deze deurklopper, en op de naam ’Handje van Fatima’ in te gaan. De hand wijst op gastvrijheid en dateert origineel uit de periode van de stroming van de Romantiek, eind 18e en begin 19e eeuw. Die bracht een hang naar herbeleving van historische stijlen en interesse voor het oosterse en exotische met zich mee. De hand was een teken van gastvrijheid die vriendschap bood. Hij komt vooral in Spanje en Portugal voor en hield daar vaak een steen (het lot?) vast, maar soms ook een appel. Daarbij wees de hand op gastvrijheid en de appel op vriendschap.

Heeft deze hand echter iets te maken met het ’Handje van Fatima’ dat vaak als amulet wordt gebruikt? In de Joodse en Islamitische wereld worden deze handjes, waarbij de duim en pink vaak naar buiten wijzen, ook wel aangeduid met het getal ’vijf’. In het Jodendom verwijst dit naar de vijf boeken van de Tora, in de Islam naar de vijf zuilen van de Islam. Het is de hand van Mirjam, de zuster van Mozes in de Joodse traditie of de hand van Fatima, de dochter van Mohammed in de Islam. Waarschijnlijk is het gebruik van de hand als symbool al veel ouder dan de moderne godsdiensten. De handjesdeurkloppers lijken echter niet op de gestileerde hand van Fatima. Ze stammen dan ook niet uit de Arabische traditie, maar werden in de 19e eeuw in Frankrijk gemaakt en zijn als een elegante Franse accessoire heel populair geworden in Portugal en Spanje. Ook in Nederland kom je ze tegenwoordig, al dan niet in authentieke vorm, tegen. In Kaatsheuvel is er in ieder geval een te bewonderen op het adres Mgr. Völkerstraat 8.

Hopelijk dat u voortaan op uw wandeling of fietstocht aandacht besteed aan de kleine historische elementen die het verhaal van ons kerkdorp Kaatsheuvel levendig houden. Ze zijn in ieder geval de moeite waard om te bewaren. Iets waar heemkundekring De Ketsheuvel zich voor inzet. Word ook lid en meldt u aan via www.deketsheuvel.nl.

Kees Grootswagers, lid heemkundekring De Ketsheuvel